Η σύνταξη τοπογραφικού διαγράμματος αποτελεί κρίσιμη τεχνική εργασία, με άμεσες νομικές, πολεοδομικές και διοικητικές συνέπειες. Ο διπλωματούχος μηχανικός καλείται να τεκμηριώσει ιδιοκτησιακά, χωροταξικά και πολεοδομικά δεδομένα. Κατά την υπογραφή του τοπογραφικού διαγράμματος στο περιβάλλον αυξανόμενης νομικής πολυπλοκότητας της χώρας μας, ο μηχανικός αναλαμβάνει πλήθος ευθυνών.

1. Εισαγωγή

Το τοπογραφικό διάγραμμα αποτελεί απαραίτητο συνοδευτικό στοιχείο σε πλήθος τεχνικών και νομικών διαδικασιών, όπως:

• Πράξεις μεταβίβασης και σύστασης ιδιοκτησιών
• Έκδοση οικοδομικών αδειών
• Δανειοδοτήσεις και εκτιμήσεις ακινήτων
• Πράξεις εφαρμογής, αποδοχές κληρονομιάς και τακτοποιήσεις

Η υπογραφή και σφραγίδα του μηχανικού αποτελούν δήλωση τεχνικής και νομικής τεκμηρίωσης. Η ακρίβεια δεν εξαντλείται σε γεωμετρική αποτύπωση· απαιτείται παράλληλα η επεξεργασία δεδομένων νομικής φύσεως, διοικητικών περιορισμών και άλλων στοιχείων.

2. Νομική Πολυπλοκότητα: Σύνθετες Διαστρωματώσεις

Ο μηχανικός, κατά τη σύνταξη τοπογραφικού διαγράμματος, καλείται να ενσωματώσει πληροφορίες που απορρέουν από διαφορετικά και συχνά αλληλοεπικαλυπτόμενα επίπεδα, όπως:

• Εθνικό Κτηματολόγιο
• Δασική νομοθεσία και δασικοί χάρτες
• Πολεοδομικές ρυθμίσεις (ΝΟΚ, ΖΟΕ, ΓΠΣ, ΠΔ οριοθετήσεων)
• Χαράξεις αιγιαλού, ρυμοτομικών γραμμών, οριογραμμών ρεμάτων
• Καθεστώτα αρτιότητας ανάλογα με το ισχύον πολεοδομικό καθεστώς (εντός/εκτός σχεδίου κ.λπ.)

Η επεξεργασία αυτών των στοιχείων δεν αποτελεί απλή συλλογή δεδομένων· προϋποθέτει κρίση και τεκμηρίωση, με επίγνωση της νομικής σημασίας κάθε στοιχείου.

Επιπλέον, η εφαρμογή τοπογραφικών διαγραμμάτων σε πολλές περιοχές της χώρας περιπλέκεται σημαντικά από την ύπαρξη μη εξαρτημένων ρυμοτομικών σχεδίων, τα οποία έχουν θεσμοθετηθεί χωρίς συντεταγμένες ή σύγχρονο υπόβαθρο, καθιστώντας δυσχερή τη χωρική τους επαλήθευση.

Ιδίως σε περιοχές εντός σχεδίου πόλεως όπου οι οικοδομικές και ρυμοτομικές γραμμές δεν έχουν καθοριστεί σε σύστημα ΕΓΣΑ ’87, είναι καλή πρακτική ο μηχανικός να ζητά θεώρηση των γραμμών αυτών από την αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία, ώστε να εξασφαλιστεί η ακρίβεια και η διοικητική εγκυρότητα του τοπογραφικού. Η έλλειψη θεώρησης μπορεί να οδηγήσει σε αντικρουόμενες ερμηνείες μεταξύ ιδιωτών, υπηρεσιών και κτηματολογικών εγγραφών σε διάφορες πράξεις όπως πράξεις παραχώρησης κ.λ.π. .

Σε περιοχές με τμηματικές αναθεωρήσεις σχεδίου πόλεως, πολλές εκ των οποίων έχουν δημοσιευθεί σε μεμονωμένα ΦΕΚ χωρίς σαφή καταγραφή ή αποτύπωση σε ενιαίο σύστημα, παρατηρείται έλλειψη συνεκτικότητας και πληρότητας. Το πρόβλημα επιτείνεται από την ελλιπή ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου σε πολλές περιοχές και την ύπαρξη τίτλων ιδιοκτησίας που δεν συνοδεύονται από τοπογραφικά ή αναφέρονται σε μη θεσμοθετημένα όρια, καθιστώντας την τεκμηρίωση της γεωμετρικής ταυτότητας των ακινήτων ιδιαιτέρως απαιτητική.

3.Τύποι Ευθύνης του Μηχανικού

3.1 Αστική Ευθύνη

Η αμέλεια κατά τη σύνταξη τοπογραφικού μπορεί να επιφέρει αστική ευθύνη εφόσον προκληθεί ζημία σε πελάτη ή τρίτο (π.χ. αγοραστή, συνιδιοκτήτη, τραπεζικό ίδρυμα).

3.2 Ποινική Ευθύνη

Σε περιπτώσεις ψευδούς δήλωσης ιδιοκτησιακού, πολεοδομικού ή φυσικού στοιχείου, ενδέχεται να στοιχειοθετηθεί ψευδής βεβαίωση ή απάτη.

3.3 Πειθαρχική Ευθύνη

Επιλαμβάνονται τα Πειθαρχικά Συμβούλια του ΤΕΕ, σε περιπτώσεις αντιδεοντολογικής ή μη επιστημονικά τεκμηριωμένης ενέργειας.

4.  Επαγγελματική Στάση

Ο μηχανικός οφείλει:

• Να τεκμηριώνει το ιδιοκτησιακό καθεστώς βάσει εγγράφων (τίτλων, μεταγραφών, κτηματολογικών αποτυπώσεων)
• Να ελέγχει πολεοδομικά δεδομένα βάσει ισχυουσών διατάξεων και ρυθμίσεων (ΦΕΚ, όροι δόμησης, διατάξεις ΖΟΕ)
• Να πραγματοποιεί αποτύπωση με εγκεκριμένα όργανα και χρήση ΕΓΣΑ ’87
• Να τεκμηριώνει την αρτιότητα με βάση τη χρονολογία δημιουργίας γηπέδου, το πολεοδομικό καθεστώς και τα ισχύοντα ΠΔ
• Να αποφεύγει τη χρήση δηλώσεων χωρίς τεκμηρίωση

5. Οι Κίνδυνοι ενός Εσφαλμένου Τοπογραφικού – Τοπογραφικά Σφάλματα και οι Επιπτώσεις τους στην Ιδιοκτησία

Η ύπαρξη λαθών σε τοπογραφικό διάγραμμα μπορεί να έχει σοβαρές πολεοδομικές και νομικές συνέπειες. Λανθασμένη αποτύπωση ορίων, εμβαδών ή στοιχείων ρυμοτομίας μπορεί να οδηγήσει σε απόρριψη αδειών ή αδυναμία τακτοποίησης αυθαιρέτων. Ιδιαίτερα κρίσιμο είναι το ζήτημα των υπαίτιων κατατμήσεων, όπου η εσφαλμένη απεικόνιση ή η αποσιώπηση της πραγματικής κατάστασης (π.χ. μη σωστή κατάτμηση ενιαίου οικοπέδου) μπορεί να οδηγήσει σε ακυρότητα συμβολαίων, επιβολή προστίμων ή ακόμα και ποινικές ευθύνες για μηχανικούς και συμβολαιογράφους. Επιπλέον, ένα λανθασμένο τοπογραφικό δυσχεραίνει την εφαρμογή πράξεων τακτοποίησης ή ένταξης σε σχέδιο και εμποδίζει την ορθή καταγραφή στο Κτηματολόγιο ή την οριοθέτηση με γειτονικά ακίνητα.

Προβλήματα στο Εθνικό Κτηματολόγιο από Λανθασμένα Τοπογραφικά Η υποβολή διαγραμμάτων με εσφαλμένα ή ανεπαρκώς τεκμηριωμένα στοιχεία δημιουργεί σοβαρές δυσλειτουργίες στο Εθνικό Κτηματολόγιο. Συχνά εντοπίζονται αποκλίσεις μεταξύ των αποτυπωμένων γεωμετρικών δεδομένων και των δηλωθέντων τίτλων, γεγονός που οδηγεί σε σφάλματα γεωχωρικής ταυτοποίησης, επικάλυψη δικαιωμάτων μεταξύ όμορων ιδιοκτητών ή μη συμβατότητα με τις οριογραμμές των γεωτεμαχίων. Τέτοιες περιπτώσεις απαιτούν χρονοβόρες διαδικασίες διόρθωσης, είτε μέσω ενστάσεων είτε μέσω δικαστικών αποφάσεων, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση μεταβιβάσεων και την αδυναμία οριστικοποίησης κτηματολογικών εγγραφών. Επιπλέον, λανθασμένα διαγράμματα που δεν ανταποκρίνονται στο θεσμικό υπόβαθρο (π.χ. όρια ζωνών, ρυμοτομικά σχέδια, αιγιαλός, ρέματα) ενδέχεται να οδηγήσουν σε λάθη κτηματολογικών εγγραφών, καταχώριση λανθασμένων ιδιοκτητών ή πολεοδομικά αδιέξοδα κατά την έκδοση οικοδομικών αδειών.

6. Συμπεράσματα

Η σύνταξη τοπογραφικού διαγράμματος αποτελεί πράξη αυξημένης ευθύνης. Ο μηχανικός λειτουργεί ως φορέας σύνθετης τεκμηρίωσης, διαχειριζόμενος δεδομένα που συνδέουν γεωμετρία, πολεοδομία, διοίκηση και δίκαιο.

Το τοπογραφικό διάγραμμα δεν επιδέχεται εκπτώσεις στην ποιότητα και την ακρίβεια. Είναι έγγραφο με σοβαρές συνέπειες και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται ως τυποποιημένο προϊόν.

Η επιλογή του συντάκτη μηχανικού  πρέπει να εδράζεται στην επιστημονική του επάρκεια, την τεκμηρίωση των διαδικασιών του και τη γνώση του θεσμικού πλαισίου.

Η ευθύνη του μηχανικού δεν μετριέται σε ώρες εργασίας ούτε σε μέτρα αποτύπωσης. Αξιολογείται με βάση την ικανότητά του να προλαμβάνει σφάλματα πριν αυτά εξελιχθούν σε νομικές ή οικονομικές επιπτώσεις.

Σε ένα περιβάλλον όπου η πολυπλοκότητα είναι αυξανόμενη, η μόνη ασφαλής πρακτική είναι η συνειδητή και τεκμηριωμένη επαγγελματική στάση.

✍Τεχνικό Γραφείο Ρούμπα –Διπλωματούχοι Πολιτικοί Μηχανικοί